Πολλαπλή Νοημοσύνη… Μόνο το IQ Είναι Αρκετό;

Οι παλιότερες εκπαιδευτικές και ψυχολογικές θεωρίες πίστευαν πως το παιδί γεννιέται με ένα συγκεκριμένο IQ το οποίο εί­ναι προκαθορισμένο και δεν μπορεί να εξελιχτεί ιδιαίτερα στη διάρκεια της ζωής του. Σήμερα οι θεωρίες αυτές έχουν αλλάξει και με τη συμβολή της θεωρίας της Συναισθηματικής Ευφυΐας (EQ) έχει αποδειχθεί ότι, το IQ ενός ατόμου μπορεί να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί παραπάνω με την ανάπτυξη του ΕQ, με κατάλληλους χειρισμούς και συνθήκες.

Τη δεκαετία του 1980, ο καθηγητής της εκπαίδευσης στο πανεπιστήμιο Harvard των ΗΠΑ Dr. Howard Gardner πρότεινε μια επαναστατική θεωρία: δεν έχουμε απλώς ένα είδος νοημοσύνης, το οποίο είναι το ίδιο για κάθε άνθρωπο, αλλά υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη νοημοσύνης. Αναπτύσσοντας τη θεωρία της «Πολλαπλής Νοημοσύνης» («Frames of Mind») απέδειξε ότι υπάρχουν διαφορετικές νοημοσύνες, όλες εξίσου σημαντικές.

Νοημοσύνη… τι σημαίνει;

Ας δούμε όμως τι εννοούμε όταν λέμε νοημοσύνη. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί ορισμοί σχετικά με τη νοημοσύνη. Ένας γενικός ορισμός της είναι «η ικανότητα να μαθαίνουμε, να καταλαβαίνουμε ή να διαχειριζόμαστε νέες ή δύσκολες καταστάσεις, καθώς επίσης και η ικανότητα να χρησιμοποιούμε τη λογική».

Μερικές φορές οι άνθρωποι μπερδεύουν τη νοημοσύνη -ή ευφυΐα- με την απόκτηση γνώσεων, όμως οι δύο έννοιες δεν είναι ταυτόσημες.

Oι ψυχολόγοι, ερευνητές και εκπαιδευτικοί σήμερα πια έχουν πειστεί ότι το IQ συνεισφέρει μόνο κατά 20% στη μελλοντική επιτυχία και ισορροπία του ατόμου, ενώ το 80% βασίζεται στην ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης (EQ).

Με τον όρο Συναισθηματική Νοημοσύνη, E.Q. χαρακτηρίζουμε την ικανότητα του ανθρώπου να ενεργοποιεί τον εαυτό του, να επιμένει, να επιβιώνει παρ’ όλες τις αντιξοότητες δυσκολίες, να ελέγχει τις παρορμήσεις του, να καθυστερεί την ικανοποίηση των αναγκών του. Επίσης, σημαίνει το άτομο να έχει τις ικανότητες να ρυθμίζει τη διάθεσή του, να ελέγχει τις ψυχολογικές διακυμάνσεις του, ώστε να μην επηρεάζουν την κρίση του, να έχει την ικανότητα να συμπάσχει, να έχει ενσυναίσθηση, να συναισθάνεται με τους συνανθρώπους του, να έχει θετική αισιόδοξη σκέψη και να ελπίζει θετικά σε κάτι καλύτερο. Αυτοί οι παράγοντες είναι καθοριστικοί για την καλλιέργεια και ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τη θεωρία της «Πολλαπλής Νοημοσύνης» έχουν περιγραφεί τα παρακάτω είδη:

Λεκτική νοημοσύνη (Linguistic Ιntelligence)

Ικανότητα αποτελεσμα­τικού χειρισμού της γλώσσας δηλαδή η ικανότητα να χρησιμοποιεί κανείς τη γλώσσα για να εκφράσει αυτό που έχει στο μυαλό του και να καταλάβει τους άλλους

Τα παιδιά με λεκτική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από γλώσσα και τον προφορικό και γραπτό λόγο. Τους αρέσει να συζητούν, να εξηγούν, να γράφουν, να πείθουν και να εκφράζουν τις ιδέες τους.

Λογικομαθηματική Νοημοσύνη (Logical/ Mathematical Intelligence)

Ικανότητα αναλυτικής σκέψης με λίγα λόγια η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς τις βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν ένα σύστημα που βασίζεται σε αιτία και αποτέλεσμα καθώς επίσης να χειρίζεται κανείς του αριθμούς και τις πράξεις

Τα παιδιά με μαθηματική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από αριθμούς, λογική σκέψη, και λύση προβλημάτων. Τους αρέσει να μετράνε, να υπολογίζουν και να οργανώνουν πληροφορίες. Μπορούν να δημιουργούν νοερές εικόνες.

Χωροταξική Νοημοσύνη (Spatial Intelligence)

Ικανότητα καλής αντί­ληψης, αίσθησης και αισθητικής του χώρου δηλαδή η ικανότητα να μπορεί κανείς να αναπαραστήσει το χώρο στο μυαλό του όπως οι πιλότοι, οι καπετάνιοι βρίσκουν το δρόμο, οι αρχιτέκτονες και οι διακοσμητές φαντάζονται πρώτα κάτι και στη συνέχεια το εκτελούν.

Τα παιδιά με χωρική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα οπτικά και τείνουν να οργανώνουν τη σκέψη τους στο χώρο. Τους αρέσει να σκέφτονται με εικόνες, καθώς και να δημιουργούν εικόνες. Ακόμα, τους αρέσουν ποικίλες πληροφορίες.

Κιναισθητική Νοημοσύνη (Body- Kinesthetic Intelligence)

Ικανότητα εκτέλεσης, εκτίμησης και συντονισμού των σωματι­κών κινήσεων δηλαδή η ικανότητα να χρησιμοποιεί κανείς ολόκληρο το σώμα του ή μέρη του (χέρια, πόδια, δάχτυλα) για να λύσει ένα πρόβλημα, ή να παρουσιάσει ένα θέαμα, ή να φτιάξει κάτι

Τα παιδιά με σωματική νοημοσύνη μαθαίνουν μέσα από την κίνηση, όπως τον χορό, πράγματα που φτιάχνουν με τα χέρια τους (μοντέλα αεροπλάνων, κοσμήματα, πηλό, μακέτες, κατασκευές). Μπορούν να χειριστούν αντικείμενα με ευκολία και να εκφράσουν τις ιδέες τους μέσα από την κίνηση.

Μουσική Νοημοσύνη (Musical Intelligence)

Ικανότητα κατανόησης, εκτίμησης και παραγωγής μουσικής δηλαδή η ικανότητα να μπορεί κανείς να σκεφτεί με τη μουσική και το ρυθμό, να ακούει και να αναγνωρίζει μουσικά μοτίβα και να παίζει μουσική

Τα παιδιά με μουσική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από ήχους και ακούγοντας τραγούδια, ρυθμούς, μοτίβα, έμμετρες ιστορίες

Δια-προσωπική Νοημοσύνη (Inter-personal Intelligence)

Ικανότητα να κατανοεί τους άλλους ανθρώπους, να συνεργάζεται καλά μα­ζί τους, να συμπάσχει, να τους κινητοποιεί δηλαδή να κατανοεί τον χαρακτήρα τους, να αντιλαμβάνεται τα κίνητρα, τους φόβους, τις επιθυμίες και τη διάθεσή τους.

Τα παιδιά με διαπροσωπική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με άλλους, συζητήσεις, συνεργατική εργασία και κοινωνικές δραστηριότητες.

Ενδο-προσωπική Νοημοσύνη (Intra-personal Intelligence)

Ικανότητα να κατανοεί και να αναλύει τα εσωτερικά συναισθήματα και σκέ­ψεις. Η αυτογνωσία και η αυτοπε­ποίθηση είναι κλειδιά για την αυτή την ευφυΐα. Δηλαδή η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς τον εαυτό του, να ξέρει «ποιος είναι», ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, τι θέλει και τι μπορεί να κάνει, πώς αντιδρά σε πρόσωπα και πράγματα, τι πρέπει να αποφεύγει και προς τα που να κατευθύνεται

Τα παιδιά με ενδο-προσωπική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από μετα-διανοητικές διεργασίες, δηλαδή όταν παρατηρούν τον τρόπο που σκέφτονται, τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και τα συναισθήματά τους.

Νατουραλιστική Νοημοσύνη (Naturalistic Intelligence)

Η ικανότητα να βιώνει, να αγαπά και να εξερευνά το φυσικό περιβάλλον. Με άλλα λόγια η ικανότητα να ξεχωρίζει κανείς τα διάφορα ζωντανά όντα (φυτά, ζώα) και να έχει ευαισθησία σε άλλα στοιχεία του φυσικού κόσμου (σύννεφα, πετρώματα, νερά). Πρόκειται για ικανότητα μεγάλης αξίας στο εξελικτικό μας παρελθόν π.χ. οι βοτανολόγοι, οι γεωλόγοι, οι σεφ εξακολουθούν να χρειάζονται αυτή την ικανότητα.

Τα παιδιά με νατουραλιστική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με τη φύση και το περιβάλλον, όπως με εκδρομές στη φύση, με πρότζεκτ που σχετίζονται με την παρακολούθηση φυσικών φαινομένων (πχ καλλιέργεια φακής σε κεσέ από γιαούρτι), πειράματα στη φύση και φροντίδα φυτών και ζώων.

 

 

Συμπέρασμα

Πρέπει, λοιπόν, να κατανοήσουμε ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και έχει μοναδικές ικανότητες ανάπτυξης, γνώσης, αντίληψης και εξέλιξης. Επομένως δεν μπορούμε να απαιτούμε από όλους να γίνουν το ίδιο, να έχουν την ίδια νοημοσύνη και να καλλιεργούν τις ίδιες ικανότητες. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί με τη σωστή διαπαιδαγώγηση μπορούν να γίνουν μοναδικοί «καταλύτες» της καλλιέργει­ας της συναισθηματικής νοημοσύνης στη ζωή των παιδιών.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, εφόσον οι γονείς πιστέψουν στις ικανότητες, ταλέντα του παιδιού και του εμφυτεύσουν πίστη στον εαυτό του, καλλιέργεια υψηλών ηθικών αξιών αλλά και αισιόδοξη άποψη και στάση για τη ζωή.

Ουσιαστικός είναι και ο ρόλος του σχολείου, όπου οι εκπαιδευτικοί μπορούν να εμπνεύσουν στο παιδί την αγάπη για μάθηση, έρευνα και εξέλιξη. Έτσι τα παιδιά θα ανακαλύψουν τη μοναδική τους ευφυΐα και θα εκφράσουν τον αληθινό τους εαυτό.

Πηγές:  Δρ. Λίζα Βάρβογλη , Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος, www.infokids.com.cy

ΛΟΓΟΜΑΓΙΚΑ

Το εργαστήρι Λογοθεραπείας ΛΟΓΟΜΑΓΙΚΑ στη Λάρισα, αναλαμβάνει περιστατικά με δυσκολίες που αντιμετωπίζουν παιδιά αλλά και ενήλικες. Καλέστε μας στο 2410 533 049 ή κλείστε ραντεβού μέσω της φόρμας επικοινωνίας.